İran Dışişleri Bakanı Arakçi, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Grossi ile gerçekleştirdiği telefon görüşmesinde, İran’ın nükleer programla ilgili sorunları çözmede her zaman diplomasi ve teknik işbirliğini tercih ettiğini belirterek, "Gerilimi artırabilecek siyasi adımlar ve adaletsiz baskılar kabul edilemez" dedi.
İran Dışişleri Bakanı Arakçi, UAEA Başkanı Rafael Grossi ile telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Görüşmede, İran ile UAEA arasında varılan anlaşmanın son durumu, "Snapback" (tetik) mekanizması ve Birleşmiş Milletler Gen (BM) yaptırımlarına ilişkin karar tasarısı ele alındı. Arakçi, UAEA Yönetim Kurulu toplantılarına siyasi baskıların yön vermesini eleştirerek, İran’ın Ajans ile işbirliğinin tamamen teknik düzeyde ve uluslararası düzenlemeler çerçevesinde yürütüldüğünü vurguladı. İranlı Bakan Arakçi ayrıca, İran’ın sorumlu bir ülke olarak nükleer programla ilgili sorunları çözmede daima diplomasi ve teknik işbirliğini tercih ettiğini vurgulayarak, "Gerilimi artırabilecek siyasi adımlar ve adaletsiz baskılar kabul edilemez" ifadelerini kullandı.
İran’a yönelik yaptırımların kaldırılmamasına karar verilmişti
Bugün Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (BMGK) Almanya, Fransa ve İngiltere’den oluşan "Avrupa Üçlüsü" (E3) grubunun başlattığı süreç kapsamında, İran’a yönelik yaptırımların kaldırılmasına ilişkin oylama gerçekleştirilmişti. Yapılan oylama sonucunda İran’ın nükleer taahhütlerine bağlılığını teyit eden ve ülkeye yönelik BM yaptırımlarının kalıcı olarak kaldırılmasını öngören karar tasarısı reddedilmişti. Böylece, İran’a yönelik yaptırımların yeniden uygulanması süreci resmen yürürlüğe girmişti.
"UAEA mutabakatı görmezden gelindi"
İran Dışişleri Bakanlığı’ndan Arakçi-Grossi görüşmesi öncesinde yayımlanan açıklamada da, "Bu ülkeler, 9 Eylül 2025’te İran ile UAEA arasında varılan ve uluslararası toplum tarafından olumlu karşılanan mutabakata dahi önem vermedi. Oysa ‘snapback’ mekanizması için öne sürdükleri en büyük gerekçe İran’ın Ajans’la işbirliği yapmadığı iddiasıydı. Ayrıca İran’ın sunduğu mantıklı öneriyi de asılsız bahanelerle reddettiler çünkü başından beri siyasi çıkarlarını öncelediler" ifadelerine yer verilmişti.
İrevani: "Attıkları adımlar uluslararası hukuka aykırıdır"
İran’ın BM Daimi Temsilcisi Emir Said İrevani de, "Attıkları adımlar uluslararası hukuka ve doğrudan BMGK’ya aykırıdır. Üç ülke, savunduklarını iddia ettikleri çerçeveyi kendileri yıktı" ifadelerini kullanmıştı. İrevani, E3 ülkelerinin yaptırımları geri getirmeye dönük her girişiminin "uluslararası hukuka doğrudan saldırı" olduğunu vurgulayarak, İran’ın nükleer programının hiçbir zaman barışçıl rotadan sapmayacağını belirtmiş, BMGK’nin diyalog ve uzlaşma fırsatını kaybettiğini söylemişti. İranlı Temsilci, yaşanabilecek her türlü gerilimden ve doğacak krizden E3 ülkelerinin sorumlu olacağını ifade etmişti.
"Snapback" (Tetik) mekanizması
E3 ülkeleri, 28 Ağustos’ta BM Güvenlik Konseyi’ne İran ile dünya güçleri arasında 2015’te imzalanan nükleer anlaşma kapsamında geri adım atma mekanizmasını harekete geçirdiklerini bildirmişti. Bu adımla birlikte BM’nin İran’a yönelik yaptırımlarının 30 gün içinde yeniden yürürlüğe girme ihtimali gündeme gelmişti. Söz konusu yaptırımlar, nükleer anlaşma çerçevesinde İran’ın anlaşmaya uymaması halinde diğer tarafların tüm uluslararası yaptırımları yeniden uygulamasına imkan tanıyor.
Ortak Kapsamlı Eylem Planı (JCPOA)
İran, 2015 yılında İngiltere, Çin, Fransa, Almanya, Rusya ve ABD ile Ortak Kapsamlı Eylem Planı’nı (JCPOA) imzalamıştı. Anlaşmaya göre İran, yaptırımların hafifletilmesi karşılığında nükleer programını kısıtlamayı kabul etmişti. ABD’nin 2018 yılında anlaşmadan tek taraflı çekilmesi ve yaptırımları yeniden uygulamaya koyması, İran’ın nükleer taahhütlerine uymayı kademeli olarak azaltmasına yol açmıştı.
